Việt Nam đang dần khẳng định vị thế trong ngành bán dẫn với những bước đi chiến lược, từ thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực đến xây dựng hạ tầng công nghệ, hướng tới làm chủ toàn diện chuỗi giá trị.
Mới đây, CT Semiconductor (thành viên Tập đoàn CT Group) đã khởi công giai đoạn 2 nhà máy chip ATP tại Bình Dương, dự án bán dẫn đầu tiên do người Việt làm chủ công nghệ. Tổng vốn đầu tư gần 100 triệu USD, nhà máy được kỳ vọng sẽ đạt công suất 100 triệu chip/năm vào năm 2027 và đặc biệt sẽ cho ra đời con chip “Made by Vietnam” đầu tiên ngay trong năm 2025.
Cột mốc trong hành trình hội nhập
Sự kiện khởi công của CT Semiconductor không chỉ mang ý nghĩa khẳng định năng lực doanh nghiệp Việt Nam, mà còn là cột mốc trong hành trình hội nhập chuỗi cung ứng công nghệ cao. Việt Nam đang nổi lên như một trong những điểm đến sáng giá cho làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
Minh chứng rõ rệt cho sức hút đó là hàng loạt dự án lớn đã và đang được triển khai. Có thể liệt kê một số dự an tiêu biểu: Intel với cơ sở lắp ráp, kiểm định trị giá 1,5 tỷ USD tại Thành phố Hồ Chí Minh, Samsung mở rộng sản xuất chip nhớ ở Thái Nguyên, Amkor Technology vận hành nhà máy 1,6 tỷ USD tại Bắc Ninh, Synopsys và Marvell phát triển trung tâm thiết kế chip tại Việt Nam.
Theo TS Bùi Xuân Minh, Trưởng nhóm Nghiên cứu Thiết kế bán dẫn và công nghiệp 4.0 tại Đại học RMIT Việt Nam, bối cảnh căng thẳng địa chính trị buộc doanh nghiệp tìm kiếm lựa chọn thay thế cho Trung Quốc. Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế là một cường quốc công nghệ và bước ngoặt ấy có thể phụ thuộc vào một linh kiện nhỏ bé nhưng mang tính ứng dụng cực lớn “chất bán dẫn”.
Các tập đoàn như Synopsys, Renesas và Marvel đang đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và phát triển sản phẩm (R&D) trong nhiều lĩnh vực, từ thiết bị y tế đến trung tâm dữ liệu. Nhiều công nghệ tiên phong đang được chú ý, trong đó có điện toán bộ nhớ là giải pháp hứa hẹn giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng của phần cứng AI cùng các dự án phát triển chip lượng tử cho các lĩnh vực như mật mã học và dược phẩm. Các công cụ thiết kế chip từ các tập đoàn như Cadence, Synopsys và Siemens đang tái định nghĩa tốc độ và hiệu quả chi phí trong quá trình chế tạo chip, mở ra cơ hội để Việt Nam đột phá trong ngành bán dẫn.
Điểm mạnh lớn nhất của Việt Nam nằm ở nguồn nhân lực trẻ, dồi dào và có khả năng thích ứng nhanh với công nghệ mới. Mỗi năm, các trường đại học kỹ thuật trong nước đào tạo hàng chục nghìn kỹ sư thuộc các ngành điện tử, viễn thông, công nghệ thông tin, trong đó một bộ phận ngày càng được định hướng chuyên sâu về thiết kế vi mạch, vi điện tử và bán dẫn. Đây chính là nền tảng để Việt Nam tham gia vào những phân khúc đòi hỏi tri thức cao hơn, thay vì chỉ dừng lại ở khâu lắp ráp.
Bên cạnh đó, lợi thế về chi phí lao động và vận hành cạnh tranh cũng giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của các tập đoàn công nghệ quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp tìm cách đa dạng hóa sản xuất ngoài Trung Quốc.
Không chỉ dựa vào lợi thế tự nhiên, Việt Nam còn sở hữu vị trí địa chiến lược trong “vành đai bán dẫn châu Á”, nằm ngay giữa các trung tâm công nghệ lớn như Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Singapore, đồng thời gần kề các thị trường có hệ sinh thái công nghệ phát triển như Nhật Bản và Malaysia. Đây là lợi thế quan trọng để Việt Nam dễ dàng tham gia chuỗi giá trị khu vực, đồng thời thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế đang dịch chuyển.
Đặc biệt, Chính phủ đã thể hiện rõ quyết tâm khi đưa ngành bán dẫn vào nhóm công nghiệp mũi nhọn. Mục tiêu đào tạo 50.000-100.000 kỹ sư bán dẫn trong 10 năm tới là lời cam kết về tầm nhìn dài hạn. Nhiều chương trình hợp tác quốc tế, quỹ hỗ trợ nghiên cứu và các trung tâm đổi mới sáng tạo được thành lập nhằm tạo môi trường thuận lợi để nhân lực Việt Nam tiếp cận nhanh chóng chuẩn mực toàn cầu.
Theo số liệu thống kê, đến nay, cả nước đã thu hút gần 170 dự án FDI công nghệ cao từ các nền kinh tế phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, châu Âu, đồng thời mở rộng hợp tác chiến lược về phát triển nguồn nhân lực với Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc).
Cần những chính sách toàn diện
Những sáng kiến mới như khoảng 20 phòng thí nghiệm bán dẫn cấp quốc gia và cấp cơ sở, cùng phòng thí nghiệm đóng gói tiên tiến trị giá 69 triệu USD tại Đà Nẵng, đang đặt nền móng vững chắc cho một hệ sinh thái cạnh tranh, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên, theo TS Bùi Xuân Minh, lĩnh vực này chủ yếu tập trung vào hai mảng chính là thiết kế chip bán dẫn và đóng gói, lắp ráp, kiểm thử chip bán dẫn thuê ngoài. Trong khi đó, việc vẫn chưa có nhà máy chế tạo tấm bán dẫn trong nước là một hạn chế lớn, cản trở khả năng tiến vào những phân khúc có giá trị gia tăng cao như thiết kế chip tiên tiến và sản xuất chip thế hệ mới. Việt Nam còn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, cơ sở hạ tầng nghiên cứu chưa đồng bộ và hệ thống hậu cần chuyên biệt chưa đáp ứng yêu cầu, từ nguồn điện ổn định đến nguyên liệu đạt chuẩn sản xuất chip.
Để có thể cạnh tranh, vị chuyên gia này cho rằng, không chỉ cần vốn đầu tư, Việt Nam cần những chính sách toàn diện, một khung pháp lý mạnh mẽ về sở hữu trí tuệ và một hệ sinh thái tích hợp đầy đủ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Trong đó, Chính phủ phải đóng vai trò dẫn dắt bằng việc xây dựng chính sách ưu đãi và phát triển hạ tầng kỹ thuật.
Ngoài các ưu đãi thuế, trợ cấp và tài trợ vốn nhằm thu hút đầu tư vào sản xuất và R&D bán dẫn, Việt Nam cần đầu tư xây dựng một nhà máy chế tạo bán dẫn quốc gia. Đồng thời, cần nâng cao độ tin cậy của hệ thống điện, nước và hạ tầng logistics để hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và sản xuất công nghệ cao. Các khung pháp lý về bảo vệ sở hữu trí tuệ và các thỏa thuận chuyển giao công nghệ với những tập đoàn hàng đầu như TSMC cũng đóng vai trò then chốt.
Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty trong nước sẽ đóng vai trò trung tâm của quá trình phát triển. Thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam như Viettel, FPT với những tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, Cadence, Synopsys, TSMC sẽ tạo đà mạnh mẽ cho việc chuyển giao tri thức và tiến bộ công nghệ.
Giáo dục cũng là nền tảng then chốt để phát triển ngành bán dẫn. Cần tích hợp các môn học như thiết kế vi mạch, vi điện tử và vật lý bán dẫn vào chương trình đào tạo, đồng thời xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa giới học thuật và doanh nghiệp để đào tạo nguồn nhân lực sẵn sàng đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
“Hướng tới năm 2050, hành trình ngành bán dẫn Việt Nam có thể không rầm rộ như những chuyển dịch công nghệ khác, nhưng lại mang ý nghĩa sống còn. Trong cuộc đua này, chính những con chip nhỏ bé có thể trở thành động lực tạo nên bước chuyển lớn cho tương lai số của đất nước”.
Theo ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), sự hiện diện ngày càng sâu rộng của nhiều doanh nghiệp và tổ chức quốc tế là minh chứng rõ nét cho cam kết xây dựng một hệ sinh thái bán dẫn đẳng cấp thế giới tại Việt Nam.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chính phủ đang triển khai hàng loạt cơ chế, chính sách quyết liệt: Đẩy mạnh thu hút đầu tư vào R&D, mở rộng hợp tác quốc tế, đồng thời tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Doanh thu ngành bán dẫn Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng bình quân 11,6% mỗi năm đến năm 2027. Không chỉ dừng lại ở gia công, Việt Nam đã bắt đầu mở rộng sang thiết kế vi mạch, lắp ráp, kiểm định và đóng gói tiên tiến, đồng thời chuẩn bị cho việc vận hành nhà máy sản xuất bán dẫn đầu tiên.
Song hành cùng chính sách, các dự án đầu tư mới, trung tâm R&D mở rộng và những thỏa thuận hợp tác với đối tác quốc tế tiếp tục củng cố vị thế Việt Nam như một điểm sáng nổi bật trên bản đồ bán dẫn toàn cầu. Chính phủ cũng kiên định thúc đẩy mô hình hợp tác “3 Nhà”, nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp, nhằm hướng tới mục tiêu tự chủ trong thiết kế, sản xuất và kiểm thử chip vào năm 2027.
Nguồn: Báo Nhân dân
________________________
Theo dõi CT Group trên Facebook để cập nhật thêm thông tin và tin tức mới nhất!
