CHỦ TỊCH TẬP ĐOÀN CT GROUP: DOANH NHÂN THẾ HỆ MỚI CẦN NHỮNG NĂNG LỰC MỚI

Phóng viên báo Dân trí có cuộc trò chuyện với ông Trần Kim Chung – Chủ tịch Tập đoàn CT Group – doanh nghiệp “gây chấn động” với đơn hàng xuất khẩu 5.000 UAV sang Hàn Quốc, ký kết bản ghi nhớ hợp tác phát triển kinh tế không gian tầm thấp và chuyển đổi số với Bộ Kế hoạch Phát triển Quốc gia Indonesia.

Ông Chung tự tin niềm tự hào dân tộc đang trỗi dậy khi những sản phẩm công nghệ thật sự có giá trị được xuất khẩu ra nước ngoài.

Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10 năm nay rất đặc biệt. Năm nay là năm chứng kiến những thời khắc lịch sử của dân tộc: 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công. Nhưng điều quan trọng không chỉ nằm ở những con số vĩ đại, mà nó diễn ra trong bối cảnh cả nước đang hừng hực chuyển động để bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Và kỷ nguyên mới này, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tất cả các lực lượng trong xã hội, bao gồm cộng đồng doanh nghiệp, đều có những cách hưởng ứng và hợp tác của riêng mình.

– Hiện tại, lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là xu hướng mà thực sự là sự sống còn. Doanh nhân trong lĩnh vực công nghệ phải là những chiến binh thực sự. Nếu không có doanh nhân sẽ không thể chuyển hóa hoạt động công nghệ trở thành sản phẩm, cũng không thể đưa nó vào đời sống thường ngày, và cũng không thể giúp quốc gia cạnh tranh với các quốc gia khác.

Cuộc cách mạng khoa học ôcng nghệ 4.0 đã đặt mọi quốc gia trước một sự thật nghiệt ngã, hoặc là vươn lên, đứng vững; hoặc là sẽ bị lệ thuộc  hoàn toàn.

Ngã 3 đường đó thật ra chúng tôi đã nhìn thấy từ trước. Cách đây nhiều năm, tôi đã đi rất nhiều trường đại học để kêu gọi sinh viên rằng cơn bão 4.0 sắp đến rồi, các bạn hãy lo chống bão đi, đừng có mải mê với việc mở quán trà sữa hay bán hàng thời trang. Phải “học như điên”, phải “nghiên cứu khoa học như điên” đi nếu không sẽ không chống đỡ nổi cơn bão 4.0 sẽ tràn đến.

Đến nay, mọi điều đó đã được chứng minh là rất đúng. Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 phát triển, khác tất cả những cuộc cách mạng công nghiệp lần trước. Nó không chỉ là cải tiến về năng suất lao động của xã hội mà nó còn thay đổi rất nhiều: thay đổi cả nhân loại, thay đổi cả cấu trúc xã hội và thậm chí nó còn thay đổi cả những giá trị, nhận thức của con người. Cho nên, nếu chúng ta không làm chủ được cuộc cách mạng 4.0 lần này thì cực kỳ nguy hiểm.

Chúng tôi đang ấp ủ để đề xuất một chương trình kéo dài 20 năm, gọi là Doanh nghiệp Việt Nam Go – Global, tiến ra thế giới bằng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Để đến 2045 khi đất nước tròn 100 năm độc lập, Việt Nam sánh ngang vai với các cường quốc 5 châu, trở thành một trong những quốc gia top 10 của thế giới về công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Về việc này, Nhà nước đã rất quan tâm. Nghị quyết của Bộ Chính trị đã nói rất rõ rồi. Và hiện nay, quyết tâm chính trị của cả bộ máy cũng rất lớn, kỳ vọng của doanh nhân cũng rất lớn. Vấn đề còn lại là công việc của giới doanh nhân và Nghị quyết 68 cũng đã khẳng định vai trò quan trọng của doanh nghiệp là chủ thể chính trong sự nghiệp này.

Ai sẽ là người mang thương hiệu Việt Nam ra toàn cầu, đem những công nghệ Việt Nam, sản phẩm của Việt Nam ra thế giới, giống như Samsung của Hàn Quốc hay DJI của Trung Quốc, Toyota của Nhật Bản?

Đó chính là các doanh nhân – đã đến lúc họ phải đứng lên nhận  sứ mệnh đó cho dù có hay chưa sự hỗ trợ của Nhà nước. Chúng ta cũng không còn đường lui nữa. Nếu chúng ta không nắm bắt được cuộc cách mạng 4.0 thì không phải chỉ có quốc gia mà cả dân tộc ta cũng hoàn toàn sẽ bị tụt hậu. Cho nên, chúng ta chỉ còn đường tiến thôi.

Chúng ta đã có bộ tứ nghị quyết rất tuyệt vời, chúng ta đã có chủ trương sử dụng những thể chế giống như là một lợi thế cạnh tranh quốc tế. Xét về mặt lý thuyết, các nghị quyết của chúng ta đang tốt hơn rất nhiều so với chính sách của nhiều nước. Nhưng việc đưa các Nghị quyết chính sách đi vào cuộc sống thì đang còn chậm và chưa đồng bộ, chủ yếu cần một đội ngũ thực thi cấp địa phương đủ tầm để làm.

– Người thực hiện ở cấp trung rất quan trọng trong giai đoạn này. Làm sao thay đổi được các nhà vận hành quản lý công cấp trung là điều khá khó khăn? Chính là thông qua doanh nhân, vì doanh nhân là những người có khát khao, đóng vai trò tiên phong.

Làm sao để cho những tầng lớp doanh nhân họ có thể tham gia trực tiếp cùng với các nhà quản trị công cấp trung, thì sẽ tạo ra những lực đẩy ở tầng giữa. Nếu không làm được sẽ dẫn đến hiện tượng “đầu nóng, bụng lạnh và chân đơ”, sẽ không tiến lên được.

Tôi hy vọng rằng ngày Doanh nhân Việt Nam năm nay diễn ra rất gần với Đại hội Đảng Toàn quốc, sẽ là dịp để khéo léo kết nối 2 vấn đề này, tạo nên một mối liên hệ thật ý nghĩa và sâu sắc.

Thực tế, chúng ta đang đứng trước một quá trình sàng lọc lớn. Khi xã hội tiến lên, cả dân tộc chuyển mình mạnh mẽ, thì những ai chậm trễ tất yếu sẽ bị sàng lọc. Những doanh nghiệp hoạt động thiếu lành mạnh sẽ bị loại bỏ, cũng như những nhà quản trị công thiếu năng lực hoặc thiếu tâm huyết cũng sẽ phải rời khỏi guồng quay phát triển. Đó là quy luật tất yếu và cũng là điều cần thiết cho sự tiến bộ chung.

Nhưng không vì chống tiêu cực mà để xảy ra sự chia rẽ giữa giới doanh nghiệp và giới quản trị công cấp trung. Tôi tin rằng chỉ khi 2 bên cùng kết hợp, cùng đồng hành thì mới có thể tạo ra sự cải thiện thực chất. Còn nếu chúng ta tiếp tục đi ngược lại, thiếu sự phối hợp và thấu hiểu lẫn nhau, thì xã hội sẽ vẫn rơi vào tình trạng “đầu nóng, bụng rỗng, chân đơ” – nghĩa là có nhiệt huyết nhưng thiếu nền tảng con người và động lực để tiến lên.

– Về công nghệ, khi mới khởi đầu từ một xưởng dệt, Samsung chưa phải là doanh nghiệp công nghệ cao.

Chỉ trong thời gian ngắn, tập đoàn này đã phát triển mạnh mẽ, khẳng định vị thế để trở thành một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, đặc biệt trong các lĩnh vực như bán dẫn, công nghệ vũ trụ và nhiều ngành công nghệ cao khác.

Nhìn lại hành trình của Samsung, đó là bài học về tinh thần tự lực, tự cường, đi lên bằng chính nỗ lực và trí tuệ của người Hàn Quốc. Mỗi khi đơn vị này cho ra đời một sản phẩm mới, đó không chỉ là niềm vui của doanh nghiệp mà còn là niềm tự hào chung của cả đất nước, của Chính phủ Hàn Quốc. Họ thực sự tự hào về những sản phẩm do chính họ tạo ra.

Ngày nay, người Việt Nam chúng ta cũng đang dần lấy lại niềm tự hào đó, khi các doanh nghiệp Việt không chỉ sản xuất được các sản phẩm tầm cỡ quốc tế mà còn khai phá mở rộng bờ cõi mềm, thị trường thế giới,  thậm chí được thị trường khó tính nhất thế giới – đón nhận và đánh giá cao.

Chúng tôi nhận được rất nhiều lời động viên từ người dân, sự quan tâm của giới tri thức, những câu chuyện, bài viết, thậm chí là cả những vần thơ họ gửi tặng. Điều đó mang lại cho chúng tôi nguồn cảm hứng và động lực to lớn.

Thực sự, cho đến nay, chúng tôi chưa nhận được bất kỳ hỗ trợ tài chính, nguồn vốn hay quỹ đất nào từ Nhà nước, nhưng lại cảm nhận rõ rệt sự đồng thuận, ủng hộ lớn lao, đặc biệt là từ phía người dân. Tôi tin rằng niềm tự hào dân tộc đang trỗi dậy, đó chính là “vũ khí bí mật” của Việt Nam.

Ý chí của người Việt Nam là vô cùng mạnh mẽ. Nếu chúng ta kết hợp được ý chí ấy với trí tuệ Việt Nam, cùng niềm tự hào dân tộc đang hồi sinh trong lĩnh vực công nghệ, thì chắc chắn sẽ tạo nên một sức mạnh to lớn. Đã rất lâu rồi, Việt Nam chưa tạo ra được những sản phẩm công nghệ thật sự có giá trị. Giờ đây, điều đó đang trở lại một cách đầy may mắn và đáng trân trọng, đặc biệt là với thế hệ trẻ.

Nhiều bạn trẻ Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài, là nghiên cứu sinh hay phó giáo sư trẻ tại các trường đại học danh tiếng, đã chủ động liên hệ với chúng tôi, mong muốn được đóng góp. Họ tin rằng Việt Nam đang đứng trước một cơ hội toàn cầu lớn. Nhiều người nói với chúng tôi: “Anh sang đây đi, có gì tụi em sẽ lo hết.” Họ rất nhiệt huyết. Ngay cả những giáo sư đầu ngành 70-80 tuổi cũng nói: “Các bạn sang đây đi, chúng tôi sẽ hỗ trợ tối đa.”

Rõ ràng, cảm hứng ấy đã trở lại và chúng tôi cảm thấy mình có trách nhiệm phải làm được điều gì đó thật ý nghĩa, để không phụ niềm tin và kỳ vọng của mọi người.

– Vừa qua, Chính phủ đã ban hành quyết định lựa chọn 11 công nghệ lõi cho định hướng phát triển của Việt Nam trong năm tới, cùng với 3 công nghệ lõi đã được xác định trong năm nay. Tôi cho rằng đó là những quyết sách rất mạnh mẽ và đúng đắn.

Rõ ràng, trước khi đưa ra quyết định này, Nhà nước đã tham khảo rất nhiều chiến lược phát triển công nghệ lõi của các quốc gia tiên tiến, lắng nghe ý kiến của các giáo sư, chuyên gia trên toàn cầu cũng như các đóng góp từ cộng đồng doanh nghiệp. Việc xác định 11 công nghệ lõi, dĩ nhiên không thể hoàn hảo tuyệt đối, nhưng về tổng thể là một bước đi rất đúng hướng và thể hiện một sự khởi đầu đáng trân trọng.

Tuy nhiên, để tránh rơi vào “hành lang hành chính”, chúng ta cần có cách tiếp cận cởi mở hơn, khuyến khích mọi thành phần cùng tham gia phát triển. Không nên quá vội vàng đặt nặng vấn đề quản lý chặt chẽ, bởi thực tế 11 công nghệ lõi này ở Việt Nam còn đang ở giai đoạn rất sơ khởi. Điều cần thiết nhất lúc này là khơi dậy tinh thần sáng tạo, tạo điều kiện cho các cá nhân và tổ chức được thử nghiệm.

Người Việt Nam chúng ta học rất giỏi, luôn nằm trong top 5 thế giới về thành tích học tập. Nhưng nghịch lý là, các sản phẩm đầu ra, số lượng công trình khoa học được quốc tế công nhận hay các sáng chế đi vào đời sống thực tế lại ở mức rất thấp trong khu vực châu Á. Đây là một nghịch lý khó chấp nhận, nhưng đồng thời cũng là một cơ hội lớn để chúng ta thay đổi.

Chúng ta có quá nhiều việc cần làm, quá nhiều điều có thể làm, thay vì ngủ 8 tiếng mỗi ngày. Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa để giải được những bài toán ấy. Khoa học công nghệ là lĩnh vực cần sự tích lũy và kiên trì học hỏi, không thể có sự bùng nổ hay nhảy vọt trong một sớm một chiều. Nó đòi hỏi đầu tư không chỉ về tài chính mà còn về thời gian, công sức và con người.

Một kỹ sư giỏi, một nhà khoa học giỏi không thể hình thành chỉ sau vài năm đào tạo. Chúng ra không thể ngày một ngày hai biến một sinh viên bình thường trở thành giáo sư ngay được. Dù có đổ vào bao nhiêu tiền, cũng không thể rút ngắn được con đường ấy.

Do đó, chúng ta cần đồng thời làm hai việc. Thứ nhất là chủ động tiếp nhận và mua những công nghệ tiên tiến từ thế giới. Thứ hai là trân trọng và phát triển công nghệ Việt Nam.

Gần đây, Nhà nước đã có nhiều cải tiến quan trọng trong công tác đăng ký và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi cho rằng đó là một bước tiến đáng ghi nhận. Ở các quốc gia như Mỹ, cơ chế bảo hộ sở hữu trí tuệ được đặt ở mức cực kỳ cao. Ở Trung Quốc hay nhiều nước khác, vấn đề bảo mật công nghệ được xem là trụ cột của chính sách quốc gia. Nhiều đạo luật về ngoại giao của họ thậm chí xoay quanh trọng tâm ngoại giao công nghệ, làm sao để công nghệ không rơi ra ngoài biên giới và đảm bảo tiếp nhận công nghệ tốt nhất để phục vụ phát triển đất nước.

Ở Việt Nam, cấp Trung ương đã sớm nhận ra tầm quan trọng của vấn đề này. Tuy nhiên, ở cấp tỉnh, sự quan tâm đến sở hữu trí tuệ vẫn còn hạn chế. Chính vì vậy, chúng ta cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo về sở hữu trí tuệ, đặc biệt ở cấp địa phương. Nếu chúng ta không có ý thức đầy đủ về giá trị của sở hữu trí tuệ thì sẽ rất khó để tiếp nhận công nghệ, cũng như để tạo ra những sản phẩm trí tuệ được công nhận.